İş Güvenliği Uzmanı ve İş Kazaları
İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Eğitimi

Son günlerde iş kazalarında meydana gelen can kayıpları ve yaralanmalar ‘‘ İş Kazalarını ve İş Güvenliği Uzmanı’’kavramlarını tekrar gündeme getirdi. Meydana gelen bu kazalardan dolayı insanların ocaklarına düşen yangınlar yeni çözümlerin ve arayışların bulunması noktasında hararretli tartışmalara da neden oldu.

Her ne kadar İş Kazaları ve Meslek hastalıklarını  minimuma indirmek veya tamamen ortadan kaldırmak için İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun  sorunları kısa zamanda çözmesi gerektiği düşüncesi kısa bir süreliğine de olsa insanlarda hakim olsa bile, gelinen nokta işyerlerinin kanunun getirdiği hüküm ve sorumluluklara uymadıklarını ortaya koymaktadır. Halbuki geçtiğimiz yıl güncellenen kanuna göre,  işyerleri İş Güvenliği Uzmanı istihdam etme veya İş Güvenliği Uzmanıyla çalışmak zorundalar.

İşyerlerinde İş Güvenliği ve Sağlığına uygun bir ortamın oluşturulmasının çalışanlar için nekadar elzem olduğu tartışılmaz. Bu yüzden güncellenen İş Güvenliği ve Sağlığı kanununda İş sağlığı ve Güvenliği üç ana  uzman faktörü üzerine yerleştirildi. Bu yüzden iş Güvenliği uzmanlarınına verilen yetki ve sorumluluklar  yasa tarafından belirtilen sistemin işlemesi açasından büyük bir öneme sahiptir. Bu üç ana faktörden oluşan sistemin ilk ve en önemli unsurlarından birisi İş Güvenliği Uzmanı dır.

İş Güvenliği Uzmanı, İş güvenliği ve sağlığı alanında görev yapak üzere kurumca yetki verilmiş ve iş güvenliği ve uzmanılı belgesine sahip, kurum ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog ünvanına sahip olanlar ile üniversitelerin meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları ile bu alanda doktora yapanları ifade ediyor. Son zamanlarda yine kurum tarafından yetkilendirilmiş İş Güvenliği Ve Sağlığı Eğitimi kurumlarında veya İş Güvenliği Ve Sağlığı kurslarında belirlenen süre zarfında eğitim alan İş Güvenliği Uzmanı adayların aldıkları eğitim sonucunda sınava girerek İş Güvenliği belgesi alması mümkün.

Yukarıda belirttiğimiz gibi, kurum tarafından yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlardan etiğim almak suretiyle, istenilen İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesini alanlar, İş Güvenliği uzmanlığı ünvanına hak kazanmışlardır. Yukarıda belirtilen prosedürü geçemeyen ve söz konusu belgeyi edinmemiş kişiler, kanunların belirlediği çerçevede  İş Güvenliği Uzmanı olamazlar.

İş Güvenliği Uzmanları Üç Ana Kısıma Aytılmaktadırlar.

Yenilenen İş Güvenliği ve Sağlığı yasasında işyerleri üç kısımda sınıflandırılmaktadırlar. Aynı şejilde iş güvenliği uzmanlarıda bu üç kısımda sınıflandırılmaktadırlar. İşyerlerindeki tehlike sınıfına göre yetkilendirilmiş olanlaruygun belgeye sahip oldukları işyerlerinde görev yapabilirler. (C) sınıfı belgesine sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgesine sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı belgesine sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilirler. Ancak mevcut durumda  yeterli iş güvenliği uzmanı olmadığı için kanunda yer alan geçici hüküm ile (C) ve (B) belgesine sahip olanlara bir üst tehlike sınıfına ait işyerlerinde görev yapma yetkisi verildi. Kanunun yürürlüğe tarihi olan  30.06 2012 tarihi esas aldığında 29.06.2016 tarihine kadar (B) sertifikasına sahip iş güvenliği uzmanları çok tehlikeli işyerlerinde, (C) sertifikasına sahip uzmanlar ise 29.06.2015 tarihine kadar tehlikeli işyerlerinde görev yapabilecekler.

İş güvenliği uzmanı’nın görevleri

İş Güvenliği ve sağlığı yasasının belirlediği çerçevede İş Güvenliği Uzmanlığı belgesine sahip olan İş Güvenliği Uzmanlarını yapması gereken faaliyetler aşağıdaki gibidir;

Rehberlik ve risk değerlendirmesi yapmak, çalışma ortamının gözetimini yapmak, tedbir aldırmak, ve denetlemek. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek. Kurumca belirlenecek iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri, İSG KATİP'e bildirmek.

İşyeri hekimiyle birlikte iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak.

İşyerlerinde meydana gelen can ve mal kayıplarını incelediğimizde görünenin aksine İş Güvenliği uzmanlarını görevleri yeterince zor ve sorumlulukları çok fazladır.

İş güvenliği uzmanlarının yetkileri

İş Güvenliği uzmanlarının en önemli görevlerinden birisi şüphesiz, İşyerlerinde önleyici ve denetleyici rolü ile iş güvenliğini sağlamak, hayati tehlike arz eden riskleri işverene bildirmek,  bu işlemden sonra söz konusu şartları ortadan kaldırması ve iş güvenliği ve sağlığı şartlarının oluşturulması için işyerine makul bir zaman tanımak, bu zaman zarfında işyeri gerekli önlemleri almaması durumunda durumu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmek. Şayet meydana gelen hayati ve yüksek oranada tehlikeli bir durumun önelenemez olması durumunda iş yerini çalışmaların durudulması için işyeri sahibini bilgilendirmek.

Kendisine verilen yetkiler çerçevesinde, görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek. İlgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak.

İş Güvenliği Uzmanının Çalışma Süreleri

İş güvenliği uzmanları,10'dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan kişi başına yılda minimum 60 dakika çalışmak zorundadır.  Diğer işyerlerinden; az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde ise  çalışan kişi başına ayda minimum  6 dakika, tehlikeli sınıfta çalışan başına ayda en az 8 dakika, çok tehlikeli sınıfta çalışan başına ayda en az 12 dakika iş güvenliği uzmanı çalıştırılmalıdır.

‘‘Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün olurken,  Tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her  1500 çalışan için tam gün,  Çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmelidir Çalışan sayısı tam gün uzman çalıştırmak için  tespit edilen sayının tam katları ise  o kadar  iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.

İşyerlerindeki çalışan sayısı tam gün uzman çalıştırma sayılarının  tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak işyerlerinin tehlike derecelerine göre işçi başına çalıştırılması gereken uzman sürelerine  uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir. İş güvenliği uzmanları sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunar’’.

İş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri

İş güvenliği uzmanları, anlaşma yaptıkları işyerlerinde görevlerini icaa ederken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli, İş Güvenliği ve Sağlığı şartlarına uygun bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.

İş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin icraa edilmesi noktasınsa kendilerinden kaynaklanan ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı birinci derecede sorumludurlar. İşyerinde meydana gelen her hangi bir kazadan dolayı hayatını kaybeden veya tamamen yada kısmen sakat kalan çalışan olursa ve bu olayda iş Güvenliği Uzmanının ihmali saptanırsa, o iş güvenliği uzmanının belgesine 6 ay el konulur veya yasa gereği belirtilen çerçevede gerekirse iptal edilebilir.

 İş güvenliği uzmanı, görevlendirildiği işyerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri, faaliyetlerini, işyeri hekimi ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.

İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırmayanlara her ay 5.601 TL. Ceza

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanuna göre tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde çalışan işçi sayısı  ne kadar olursa olsun iş güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu vardır. Türkiye'deki tüm işyerlerinin çalıştırmak zorunda oldukları iş güvenliği uzmanı süresine ilişkin bilgiler  İSG Katip sisteminde mevcuttur. İşyerlerinin işe aldıkları uzmanlar veya anlaştıkları OSGB veya iş güvenliği uzmanı İSG katip sisteminden o işyerinde göreve başladığına ilişkin bilgileri sisteme girmek zorunda, kurum da bu sistem sayesinde hangi işyerlerinin uzman çalıştırdıklarını ve uzmanların çalışma sürelerini takip etmektedir.

İş Güvenliği ve Sağlığı Kanunun aradığı nitelikte iş güvenliği uzmanı görevlendirmemek/çalıştırmamak suçtur ve bu suç idari para cezasına çarptırılmaktadır. Görevlendirilmeyen/çalıştırılmayan her iş güvenliği uzmanı için aylık 5.601TL. idari para cezası ödenilecekken,  aykırılığın devamı halinde ayrıca her ay için 5.601 TL. ceza ödenmeye devam edilecektir. Buyüzden kazaları önlemek adına önlemler almak sürekli ve yüksek mikarda ceza almaktan daha kolaydır.

Bu makalemiz’de geçtiğimiz yıl tekrar güncellenen ve İş kazalarını azaltmak için yeni maddeler eklenen İş Güvenliği kanunu ve bu kanun çerçevesinde iş Güvenliği Uzmanlarının görev ve sorumluluklarını, işverenlerin yapması gerekenleri ele aldık. Herkes üzerine düşeni yaparsa şüphesiz en başta söylediğimiz acılar daha az veya hiç yaşanmayacaktır.