İş Sağlığı ve Güvenliği: Genel Bakış ve Tanımlar
İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Eğitimi

Daha önce yayınladığımız İş Sağlığı ve Güvenliği  adı altında yayınladığımız makalede İş Sağlığı ve Güvenliği hakında kısmen bazı bilgileri sizlerle paylaşmıştık. Bu makalemizde konuyu biraz daha derinlemesine ele alırken, daha çok İş Sağlığı ve Güvenliği Sınavlarına hazırlanmakta olan İş Sağlığı ve Güvenliği Uzman adayı arkadaşlarımızın işlerine yardımcı olacak bilgileri paylaşıyoruz.

İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir: İşyerlerinde , işlerin yürütülmesi esnasında, daha önceden belirlenmiş bir plan çerçevesinde , çeşitli nedenlerden dolayı kaynaklanabilecek maddi, ve sağlığa zararlı durumları ortadan kaltırmak amacıyla  yapılan planlı, sistemli bir bilimsel çalışmaların tümüdür.

İş Kazası nedir: Ulusal Mevzuatımıza da 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası

Kanununun 13. Maddesinde İş Kazası tanımlanmıstır. Fakat söz konusu mevzuatta yapılan tanımlama yalnız  hukuki bir tanım olup iş sağlığı ve iş güvenliği tanımında belirtilen önleme ve koruma amacıyla yapılmış bir tanımlama değildir. Bu nedenden dolayı, uluslar arası mevcut 2 kuruluşun tanımları konunun teknik boyutunu ortaya koymak adına önem arz etmektedir.

Uluslararası Çalışma Örgütünün ( ILO)Göre İş Kazasının Tanımı;

Daha önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınamamış olan ve aynı zamanda etrafa zarar verebilecek nitelikli olaylara İş Kazası Denir.

Dünya Sağlık Göre (Who) İş Kazası:

Daha önceden planlanmamış ve çoğunu  kişisel yaralanmalara yada makine ve araçlara- gereçlere zarara uğratarak işin aksamasına neden olan olaylaraİş Kazası denir.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı Nedir;

• İşyerinde çalışan işçilerin korunması

• Yapılmakta olan üretimin korunması

• İşyerinde yapılmakta olan üretimin kalitesinin korunması

Meydana gelen kazalar incelendiğinde , kazalara beş temel etkenin neden olduğu görülmektedir ve bu beş temel etkenin arka arkaya dizilmesi sonucunda iş kazalarının neden meydana geldiği anlaşılmaktadır. Bu beş temel etken Kaza Zinciri olarak adlandırılmaktadır.

Kaza Zinciri:

1-İnsanın Tabiat şartları Karsısında Zayıflığı: Kazalara neden olan ilk temel faktördür.

2-Kisisel Kusurlar: Buna neden olan en temel faktörler, dikkatsizlik,stres, pervazsızlık, aşırıyorgunluk.

3-Tehlikeli Hareket-Tehlikeli Durum

4-Kaza Olayı

5-Yaralanma (Zarar Veya Hasar) Bir kazanın kaza tanımındaki durumuna gelmesi icin YARALANMA (ZARAR VEYA HASAR) safhasının da bulunması gereklidir. Bu husus kaza zincirinin son halkasıdır.

İş Güvenliğinin en önemli unsurları

1-    Meydana Gelebilecek Tehlikeli Hareket Ve Tehlikeli Durumların Önlenmesi :Kaza zincirinin 3.halkası olan tehlikeli hareket ve tehlikeli durum zincirin en zayıf halkasıdır. İş güvenliği sorumlularının ilk yapacağı iş TEHLİKELİ HAREKET VE TEHLİKELİ DURUMLARI tespit ederek bunları ortadan kaldırmaya çalısmalıdırlar. 

2-İş kazalarının % 88’i tehlikeli hareketlerden, %10’u tehlikeli durumlardan, %2’si kaçınılmaz ve sebebi bilinmeyen) hareketlerden kaynaklanmaktadır.

Tehlikeye neden olan hareketler

Emniyetsiz çalışma,                                                              Gereksiz hızlı çalışma,

Emniyet donanımı kullanılmaz duruma sokma,                   Tehlikeli yerlerde çalısma,

Emniyetsiz yukleme, tasıma, istifleme,                                Emniyetsiz vaziyet alma,

Alet ve makineleri tehlikeli sekilde kullanma,                       Kisisel koruyucuları kullanmamak

şaşırma, kızgınlık,üzgünlük hali, stres, şakalaşma v.b

Tehlikeye neden olan durumlar:

Uygun olmayan koruyucular                                    Koruyucusuz çalısma

Kusurlu alet, makine, techizat kullanma                   Emniyetsiz yapılmış alet ve makineler

Yetersiz- bakımsız bina, alet ve makineler                Yetersiz ya da fazla aydınlatma

Yetersiz havalandırma                                               Emniyetsiz yontem ve sartlar

3-Kaza Sonucu Meydana Gelebilecek Zararın Büyüklüğü Kestirilemez, Bu tamamen Tesadüflere Bağlıdır.

Yapılan istatistikler, kazaların %50’sinin kolayca önlenebileceğini, %48’inin ancak etud ve metotlu bir çalısma ile önlenebileceğini, % 2’sinin de onlenmesinin mümkün olamayacağını gostermiştir.

4-Ağır Yaralanma Yada Ölümle Neticelenen Her Kazanın Temelinde 29 Uzuv Kayıplı Ve 300 Yaralanma Meydana Gelmeyen Olay Vardır. (1-29-300 Oranı)

1-29-300 kuralının onemli bir ozelliği; bir işletmede olabilecek kazalar hakkında önceden tahmin yapma olanağını sağlamasıdır.

5-Tehlikeli Hareketlerin Nedenleri :

¬ İşçinin bünyeden ve yaradılışından gelen sahsi kusurları (dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık)

¬ Bilgi ve ustalık yetersizliği

¬ Fiziki yetersizlik

¬ Uygunsuz mekanik kosullar ve fiziki cevre

6-Kazalardan Korunma Metodu:

A-MÜHENDİSLİK VE REVİZYON:

* Tehlikeli Durumların Bilinmesi                     * Tehlikeli Durumların Analizi

* Tedbirlerin Alınması                                     * Tedbirlerin Uygulanması

* Gerekli Kontrollerin Sağlanması

B-İKNA VE TEŞVİK:

*Eğitim ve Oğretim Calısmaları                     *Cesitli Yarısmaların Duzenlenmesi

*Uyarı Levhaları ve Afisler                             *Propaganda                          *Odullendirme/Ozendirme

C-ERGONOMİDEN YARARLANMA:

Yapılacak ise uygun isci temini ve calısanları biyolojik ozellikleri ile kabiliyetlerine gore

makine, tesis ve aletleri gelistirmek seklinde ergonomi biliminin gerekleri yerine getirilmelidir.

D-DİSİPLİN KURALLARI :

İş guvenliğini sağlamada en son basvurulacak çözüm yolu disiplin tedbirlerine basvurulmasıdır.

7-Kazalardan Korunma Yontemleri Đle Uretim, Maliyet, Kalite Kontrolu Metotları Benzerlik Ve Paralellik Arz Eder.

8-İş Guvenliği İle İlgili Calısmalara, Konulacak Kurallara Ve Alınacak Tedbirlere Ust Duzey Yoneticileri Katılmalı Ve Sorumluluğa Ortak Olmalıdırlar.

9-Formen, Ustabası Ve Benzeri Đlk Kademe Yoneticiler Kazalardan Korunmada En Onde Gelen Personeldir.

10-_{İş Güvenliği} Calısmalarına Yon Veren Đnsani Duyguların Yanında, İş Guvenliğinin Sağlanmasında İtici Rol Oynayan İki Mali Faktor Vardır.

A- Guvenli bir isletmede uretim artıp maliyet dusecektir.

B- Kazalarda meydana gelen zarar yapılan odemelerin yaklasık 5 ( bes) katı olacaktır.

İş Sağlığı ve İş Güvenliği hakkında detaylı olarak ele aldığımız konuyu uzman adayı arkadaşlarımızla böylece paylaşmış bulunuyoruz. İş Sağlığı ve Güvenliği Kursu olarak Tema Akademi'yi neden tercih etmeniz gerektiğini daha önce yayınladığımız İş Sağlığı ve Güvenliği Kursu İstanbul  Makalesinde siz değerli kullanıcılarımızla paylaşmıştık.